Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar het voorkomen van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen via de huid. Waarbij persoonlijke beschermingsmiddelen een grote rol spelen. Bij veel stoffen worden handschoenen of een veiligheidsbril aangeraden om de blootstelling te voorkomen.

Echter is blootstelling aan gevaarlijke stoffen nooit helemaal te voorkomen. Dit heeft te maken met verschillende redenen. Zo is de juiste keuze en het correcte gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen belangrijk. Bijvoorbeeld de keuze voor het juiste type handschoenen of het correcte gebruik hiervan. Het is dan ook van belang om iedereen die met gevaarlijke stoffen werkt, uitleg over het gebruik te geven.

Daarnaast komen er bij veel stoffen dampen vrij. Deze damp van een stof kan bijvoorbeeld op het onbeschermde gedeelte van het hoofd neerkomen of op de polsen. Deze huidblootstelling is niet onbekend, maar wordt in de industrie vaak onderbelicht. Om die reden zijn bedrijven die gevaarlijke stoffen produceren of verwerken verplicht om het risico op huidblootstelling te beoordelen en zo nodig passende veiligheidsmaatregelen te nemen.

Echter is de blootstellingsroute via de huid veel complexer te analyseren en kwantificeren dan de route via de lucht. Dit heeft te maken met het feit dat er geen wettelijke grenswaarden vastgesteld zijn en er ook nog geen standaard meetmethode voor is ingesteld.

Huidcontact kan leiden tot huidaandoeningen, maar ook tot opname van schadelijke stoffen in het lichaam. Die opname kan bijdragen aan gezondheidsproblemen of zelfs overlijden. Hoe groot de ziektelast door huidblootstelling aan gevaarlijke stoffen precies is, is onduidelijk. Huid gerelateerde aandoeningen als gevolg van blootstellingen worden apart geregistreerd. Om die reden worden ze ook niet meegenomen in statistieken.

Dat er ieder jaar naar schatting 3.000 mensen overlijden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk, staat hier los van. Maar juist de onopgemerkte opname van gevaarlijke stoffen via de huid zorgt ervoor dat er jaarlijks nog mensen overlijden door het werken met gevaarlijke stoffen.

Het risico dat er blootstelling aan gevaarlijke stoffen is via de huid is geen onbekend probleem. Het is echter een probleem wat vaak onderbelicht wordt en overschaduwd wordt door het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. De persoonlijke beschermingsmiddelen helpen hier zeker bij, maar het is belangrijk om daar goed onderzoek naar te doen welke het beste gebruikt kan worden, om ze tijdig te vervangen of om ze op de juiste manier te reinigen.

Om dit onderzoek goed te doen is het belangrijk om voor elke taak met een gevaarlijke stof een risicoanalyse uit te voeren waar ook naar de duur en intensiteit van de huidblootstelling gekeken wordt. Daarnaast ben je ook verplicht om met arbeidshygiënist een blootstellingsscenario te laten controleren. Dit kan ook via een rekenmodel om te beoordelen of de huidblootstelling bij de genomen maatregelen veilig genoeg is om met de stof te werken. Bij deze risicoanalyse kunnen eisen gesteld worden waar je minimaal aan moet voldoen bij het werken met deze stoffen. Bijvoorbeeld door de keuze voor de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen verplicht te maken om een huidblootstelling tegen te gaan.

Het tegengaan van de blootstelling begint bij de verplichtingen zoals de risicoanalyse en de voorschriften bij het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Daarnaast is het belangrijk om de medewerkers te informeren en te trainen over het gebruik van gevaarlijke stoffen en over het gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen.

Toch kunnen al deze voorzorgsmaatregelen onvoldoende zijn. Om die reden is het ook altijd goed om je voor te bereiden op een incident. Ook dan is het belangrijk om te weten hoe je met een gevaarlijke stof omgaat. Wat juist bij een incident kunnen er stoffen vrij komen waardoor de huidblootstelling groter kan zijn.

Niet alleen de nationale Arbowetgeving vindt dat de blootstelling via de huid voorkomen moet worden, ook de Europese REACH-verordening onderkent dit probleem. De instructies hoe de huidblootstelling geminimaliseerd kan worden via de blootstellingsscenario’s moet genoemd worden op het veiligheidsinformatieblad (VIB).

De bruikbaarheid is hiervan onderzocht in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hierbij is steekproefsgewijs gekeken naar de huidblootstelling in de registratiedossiers en in de corresponderende VIB’s. Aan de hand van deze gegevens is een rapport gepubliceerd over de verbeterpunten rondom huidblootstelling.

Indien er gekeken wordt naar de verbeterpunten naar de blootstelling via huid zijn er verschillende oplossingen. Als eerste is het belangrijk dat de leverancier van de gevaarlijke stoffen de informatie op de juiste wijze doorzet naar de eindgebruikers. Bij het doorgeven van deze informatie via een VIB is het belangrijk dat alle gegevens genoemd worden en dat er geen gegevens missen. In de praktijk blijkt vaak dat de gegevens om huidblootstelling te beoordelen missen of niet voldoende zijn om de werknemers te beschermen tegen huidcontact.

Dit komt doordat van veel stoffen de huidblootstelling nog niet onderzocht is, waardoor de risico’s moeilijk in te schatten zijn. Daarnaast zijn de REACH-voorschriften niet duidelijk in welke informatie op het VIB moet komen te staan. REACH krijgt dan ook veel kritiek dat er strengere eisen moeten komen voor de producenten, zodat deze blootstelling in kaart gebracht kan worden. Echter ligt het niet alleen aan REACH, want ook de voorgeschreven informatie is niet altijd aanwezig in een VIB.

Verder moet het SDS verstrekt worden in de officiële taal van de lidstaat waar de stof of het mengsel in de handel wordt gebracht, tenzij door de betrokken lidstaat anders is bepaald. Dat is opgenomen in Artikel 31(5) van REACH. Vanaf dat moment is het van belang dat deze gegevens ook op een laagdrempelige manier doorgegeven worden aan de personen op de werkplek. Dit kan bijvoorbeeld via een werkplekinstructiekaart (WIK) of via een taak-specifieke werkplekinstructiekaart.

Hoewel huidblootstelling aan gevaarlijke stoffen al lange tijd bekend is als risico, blijft het in de praktijk vaak onderbelicht. Daarom vraagt het om een structurele aanpak waardoor de gevaren van gevaarlijke stoffen in beeld gebracht worden. Hierbij is heldere en complete informatie, een taakgerichte risicoanalyse en de toepassing van de STOP-strategie essentieel. Alleen met duidelijke communicatie, goede voorlichting en betrokkenheid van werknemers kan blootstelling effectief worden beperkt en gezondheidsschade worden voorkomen.

Na het lezen van dit artikel een vraag of op zoek naar een betrouwbare partner om het register gevaarlijke stoffen op orde te krijgen en te houden? Neem dan contact met ons op voor meer informatie over de applicaties Chemwatch of SOFOS 360. Een groot aantal organisaties in Nederland maken gebruik van deze tools om op een gestructureerde manier invulling te geven aan het 4-stappenmodel gevaarlijke stoffen van de Nederlandse Arbeidsinspectie.