Ototoxische stoffen zijn zeker relevant voor de farmaceutische industrie, waar geneesmiddelen worden geproduceerd. In een groot aantal geneesmiddelen worden namelijk ototoxische stoffen verwerkt. Hierbij kun je denken aan antibiotica, waarbij we van een aantal soorten weten dat langdurig gebruik kan leiden tot schade aan het gehoor.

Naast antibiotica worden deze stoffen ook verwerkt in geneesmiddelen zoals cytostatica, die worden gebruikt voor de behandeling van kanker. Voorbeelden van dit soort ototoxische stoffen zijn: cisplatine (CAS: 15663-27-1) en carboplatine (CAS: 41575-94-4). Blootstelling aan deze stoffen kan de oren beschadigen en leiden tot blijvend verlies van het gehoor.

Andere geneesmiddelen, zoals de niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), bevatten ook vaak ototoxische stoffen. Bekende voorbeelden hiervan zijn aspirine (acetylsalicylzuur, CAS: 50-78-2), ibuprofen (CAS: 15687-27-1) en paracetamol (acetaminophen, CAS: 103-90-2). Deze medicijnen gebruiken we vaak thuis en op het werk bij pijnklachten en koorts.

Het is goed om te weten dat je ototoxische stoffen ook op de werkplek kunt tegenkomen in chemische producten. Een bekend voorbeeld hiervan is de stof tolueen (CAS nummer: 108-88-3). Deze stof wordt vaak als bestandsdeel verwerkt in verf(verdunners), lijmen, coatings enz. Hoge mate van blootstelling aan deze stof kan op termijn leiden tot tijdelijke of zelfs permanente gehoorschade. Daarnaast is tolueen een bekende CMR-stof, geclassificeerd als schadelijk voor de ontwikkeling van het (on)geboren kind.

De stof styreen (CAS nummer: 100-42-5) en ethylbenzeen (CAS nummer: 100-41-4) zijn bekende ototoxische stoffen op de werkplek. De eerste stof wordt vaak gebruikt bij het produceren van diverse soorten plastic en rubbers. Het tweede voorbeeld wordt gebruikt bij het produceren van chemicaliën en brandstoffen.

Ook kom je ototoxische stoffen tegen in oplosmiddelen en pesticiden. Sommige zware metalen zijn ook ototoxisch, hierbij kun je denken aan koper, mangaan, cadmium, lood en kwik. Blootstelling aan zware metalen komt op verschillende werkplekken voor, bijvoorbeeld als er sprake is van metaalbewerking (lassen, slijpen enz.). Hoge en langdurige blootstelling aan dit soort stoffen kan leiden tot gehoorschade.

De symptomen van gehoorschade door blootstelling aan ototoxische stoffen kunnen per persoon verschillend zijn. Dit is namelijk afhankelijk van de specifieke stof, de mate en duur van blootstelling. Gehoorverlies is één van de meest voorkomende symptomen, deze klachten kunnen variëren van mild tot ernstig. De schade kan tijdelijk of  in het ergste geval zelfs blijvend zijn.

Tinnitus is een ander bekend ototoxisch symptoom. Bij tinnitus horen mensen continu een zoem- of fluitend geluid. Ook kunnen deze mensen last hebben van (oor)suizen. Raakt het evenwichtsorgaan in het binnenoor, door blootstelling aan ototoxische stoffen beschadigd? Dan kan dit leiden tot (draai)duizeligheid (vertigo) of problemen met het evenwicht.

Het is belangrijk om de blootstelling aan ototoxische stoffen te beheersen. Alleen dan is het mogelijk om de kans op schade aan het gehoor te voorkomen. Hiervoor is het uitvoeren van een verdiepende RI&E naar gevaarlijke stoffen een belangrijke eerste stap. Door dit te doen is het mogelijk om te bepalen welke maatregelen je kunt nemen om de kans op schade aan het gehoor te beperken tot het minumum.

Om deze inventarisatie uit te voeren kun je de arbeidshygiënische strategie hanteren van de Nederlandse Arbeidsinspectie, ookwel bekend als de STOP-strategie. Daarnaast is het advies om regelmatig een gehoortest af te nemen bij de werknemers. Door dit te doen kan eventuele gehoorschade in een vroegtijdig stadium worden opgespoord. De gehoortest is dan ook een goede aanvulling op het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO), welke binnen veel bedrijven wordt ingezet.

In ons (werkende) leven is het hebben een goed werkend gehoor belangrijk. Om die reden is het wettelijk verplicht om de blootstelling aan ototoxische stoffen te beheersen. Op die manier kunnen tijdelijke en permante schade voorkomen worden. Wat ons betreft zal de inventarisatie en het beleid van werken met deze stoffen hoog op de agenda moeten staan.

Begin met het in kaart brengen in hoeverre deze stoffen gebruikt worden op de werplek. Vervolgens kun je een verdiepende RI&E (laten) uitvoeren om vervolgens de juiste maatregelen te kunnen nemen. Alleen dan is het mogelijk de kans op schade aan het gehoor bij de medewerkers zo klein mogelijk te houden. Dit beleid gevaarlijke stoffen op orde hebben en houden zorgt voor een veilige werkplek en daarmee kun je op termijn ziekte en uitval voorkomen.

Bedankt voor het lezen en graag tot de volgende keer!