Om te beginnen is het goed om te weten waar de afkorting PFAS eigenlijk voor staat. De afkorting PFAS staat voor Per- en polyfluoralkylstoffen en betreft een verzamelnaam voor meer dan 6.000 stoffen waarin een combinatie van fluorverbindingen en alkylgroepen voorkomen. Stoffen die tot deze groep behoren zijn onder andere perfluoroctaanzuur (PFOA of C8) en perfluoroctaansulfonaat (PFOS).

Kleding, verpakkingen, papieren rietjes, de antiaanbaklaag in pannen (teflon) en brandblusschuimen zijn bekende producten waarin PFAS zijn verwerkt. Ook kom je PFAS vaak tegen in pesticiden welke gebruikt worden bij het bestrijden van ziekten, onkruid en ongedierte.

Het is algemeen bekend dat een groot aantal PFAS soorten schadelijk zijn voor het milieu. Ze verspreiden zich gemakkelijk en snel (via voedsel, drinkwater, bodem en consumentenproducten) in het milieu. Als ze eenmaal in het milieu terecht komen is het vaak onomkeerbaar, omdat ze niet of nauwelijks af te breken (persistent) zijn. Omdat PFAS bioaccumulerend zijn kunnen ze zich in het menselijk lichaam ophopen, datzelfde geldt ook voor dieren en planten.

Het is ook bekend dat blootstelling aan PFAS schadelijk is voor de gezondheid van mensen en het milieu. Inmiddels kunnen we met een hoge mate van zekerheid zeggen dat blootstelling aan PFAS kan leiden tot schildklierkanker, verhoogd cholesterolgehalte, leverbeschadiging, borstkanker (vrouwen) nierkanker en zaadbalkanker (mannen). Daarnaast zijn er sterke vermoedens dat blootstelling aan PFAS kan leiden tot colitis ulcerosa, ofwel een inflammatoire darmziekte.

Het is belangrijk om te voorkomen dat je wordt blootgesteld aan gevaarlijke stoffen bij zwangerschap. Dat geldt dus ook voor blootstelling aan PFAS. Blootstelling kan schadelijk voor de vruchtbaarheid of leiden tot miskramen en/of vroeggeboortes. Daarnaast kan blootstelling aan PFAS schadelijk zijn voor de ontwikkeling van de foetus tijdens de zwangerschap of op latere leeftijd van het kind.

Met een hoge mate van zekerheid kan gezegd worden dat blootstelling aan PFAS tijdens zwangerschap bij het ongeboren kind kan leiden tot een lager geboortegewicht, een vertraagde ontwikkeling van de borstklier en na de geboorte tot een verminderde respons op de werking van vaccins. Ook zijn er vermoedens dat het kind op latere leeftijd te maken kan krijgen met obesitas, een vroeg begin van de pubertijd en/of een verhoogde bloeddruk.

Organisaties die op de werkplek gebruik maken van PFAS in chemische producten moeten zich houden aan de minimalisatieplicht. Het beleid van Zeer Zorgwekkende Stoffen in Nederland richt zich op het weren van deze stoffen uit de samenleving en dat geldt nu dus ook voor PFAS. Deze stoffen worden vanuit de overheid met voorrang aangepakt om de risico’s voor de gezondheid van mensen en het milieu te minimaliseren.

Het is voor chemische producten met daarin PFAS wettelijk verplicht om op zoek te gaan naar minder schadelijke alternatieven. Als het niet mogelijk is om het chemische product te vervangen zal de organisatie maatregelen moeten nemen om de uitstoot van PFAS te beperken.

Het is vervolgens wettelijk verplicht om elke vijf jaar opnieuw te toetsen of de maatregelen verder aangescherpt kunnen worden. Tot slot is het verplicht om naast het verbruik ook een registratie bij te houden van de route (lucht, water, grond of een combinatie daarvan) van uitstoot.

Om blootstelling en uitstoot van PFAS te voorkomen is het natuurlijk belangrijk om te weten hoe je deze stoffen kunt herkennen op de werkplek. Alle PFAS hebben inmiddels een vermelding gekregen op de totale lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen van het RIVM in Nederland. Inmiddels bevat deze lijst ruim 3.000 items en daardoor is het niet makkelijk om te achterhalen welke stoffen zijn geclassificeerd als PFAS.

Om te achterhalen welke stoffen zijn aangemerkt als PFAS heeft het RIVM en deellijst gepubliceerd. Het is echter wel belangrijk om te weten dat deze deellijst slechts een deel van de PFAS bevat, welke onder de Organisation for Economic Cooperation and Development (EOCD) definitie vallen.

• Deellijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen PFAS van het RIVM
• Totale lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen van het RIVM
• Totale lijst van Potentieel Zeer Zorgwekkende Stoffen van het RIVM

Bij het gebruik van een grote diversiteit aan chemische producten kan het ingewikkeld en arbeidsintensief zijn om de inventarisatie van PFAS op orde te krijgen en te houden. Met behulp van de applicaties SOFOS 360 en Chemwatch kunnen wij volledig geautomatiseerd controleren (op basis van de PFAS lijst) welke producten één of meerdere componenten bevatten, geclassificeerd als PFAS.

Meer weten de mogelijkheden? Of een behoefte aan een vrijblijvende demonstratie van de software. Neem dan contact met ons via info@itis.nl op voor meer informatie over de mogelijkheden. Meer dan 5.000 (internationale)organisaties gingen je voor!