Werken met reprotoxische stoffen brengt risico’s met zich mee voor de voortplanting, het ongeboren kind en/of borstvoeding. Blootstelling aan deze stoffen kan leiden tot een vermindere vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen, een miskraam of vroeggeboorte van het kind. Ook kan blootstelling aan reprotoxische stoffen tijdens de zwangerschap leiden tot schade aan het ongeboren kind of schade toebrengen aan het geboren kind bij het geven van borstvoeding. Het is dan ook verstandig om voor, tijdens en na de zwangerschap blootstelling aan deze stoffen te vermijden.

Binnen een groot aantal branches (ziekenhuizen, laboratoria, productiebrijven, industrie etc.) en beroepen kom je reprotoxische stoffen tegen. Voorbeelden van beroepen waarin men (veel) gebruik maakt van deze stoffen zijn schoonmakers, medewerkers op het lab, schilders, verpleegkundigen, apothekers(assistenten), boeren en tuinders. Bekende voorbeelden van producten waarin reprotoxische stoffen zijn verwerkt: hormonen, weekmakers, lijmen, coatings, oplosmiddelen, geneesmiddelen en bestrijdingsmiddelen.

Je kunt deze stoffen op de werkplek herkennen aan onderstaande H-zinnen op het etiket:

• H360: Kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden;
• H360F: Kan de vruchtbaarheid schaden;
• H360D: Kan het ongeboren kind schaden;
• H360FD: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden;
• H360Fd: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan mogelijk het ongeboren kind schaden;
• H360fD: Kan mogelijk de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden;
• H361: Kan mogelijk de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden;
• H361f: Kan mogelijk de vruchtbaarheid schaden;
• H361d; Kan mogelijk het ongeboren kind schaden;
• H361 fd: Kan mogelijk de vruchtbaarheid schaden. Kan mogelijk het ongeboren kind schaden;
• H362: Kan schadelijk zijn via de borstvoeding.

Het kan zijn dat bovenstaande H-zinnen niet terug te vinden zijn op het etiket. Een mogelijke reden hiervoor is dat een stof nog niet volgens REACH niet is beoordeeld als reprotoxisch. Wanneer dat het geval is zal je bovenstaande H-zinnen dan niet terugvinden op het etiket. Om die reden is het ook raadzaam om tweemaal per jaar de SZW-lijst van kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting giftige stoffen te raadplegen. De stof ethanol bevat bijvoorbeeld alleen H225 op het etiket. Dat klopt, omdat deze stof op basis van REACH niet is geclassificeerd als kankerverwekkend en reprotoxisch. Maar de stof ethanol staat wel op de SZW lijst als kankerverwekkende- en reprotoxische stof. Dus voor deze geldt een actieve vervanginsplicht en wanneer vervanging niet mogelijk is, een aanvullende registratieplicht, hierover later in dit artikel meer.

Het is wettelijk verplicht om de inventarisatie van kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen op orde te hebben en te houden. Om dit op orde te houden kun je de SZW lijst van kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting giftige stoffen raadplegen op de Staatscourant. De SZW lijst wordt tweemaal per jaar uitgegeven door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Maakt men binnen de organisatie gebruik van stoffen met een vermelding op de SZW lijst? Dan is het wettelijk verplicht om de STOP strategie te hanteren. Deze afkorting staan voor Substitutie, Technische maatregelen, Organisatorische maatregelen en Persoonlijke beschermingsmiddelen. Is het in de eerste fase niet mogelijk om een CMR stof te vervangen? Dan krijgt de werkgever te maken met een aanvullende CMR registratieplicht op medewerkersniveau.

Onlangs heeft de Europese Unie de richtlijn voor werken met chemische stoffen aangepast. De strengere regels voor kankerverwekkende en mutagene stoffen gelden nu ook voor reprotoxische stoffen. Ook wel bekend als de CMR stoffen op de werkplek. Kankerverwekkende stoffen kun je herkennen aan de H-zinnen H350 (bewezen kankerverwekkend) en H351 (verdacht kankerverwekkend) op het etiket. Bij aanwezigheid van mutagene stoffen vind je H340 (bewezen mutageen) en H341 (verdacht mutageen) terug op het etiket. Eerder in dit artikel hebben wij al uitgelegd aan welke H-zinnen je de reprotoxische stoffen kunt herkennen.

Nederland is verplicht om de aangepaste Europese richtlijn voor chemische stoffen uit te werken in de nationale regelgeving. Dit heeft nu dus geleidt in aanpassingen van het Arbeidsomstandighedenbesluit en de Arbeidsomstandighedenregeling.

Let op! Op twee punten gaan de aanpassingen in Nederland verder dan de Europese richtlijn voor chemische stoffen:

• In Nederland is het verplicht om de CMR registratie te bewaren tot 40 jaar (in de Europese richtlijn staat 5 jaar) na beëindiging van de blootstelling. Hierdoor is het mogelijk om de schadelijke effecten door blootstelling aan CMR stoffen op lange termijn beter vast te stellen.
• Is het niet duidelijk of er sprake is van een veilig blootstellingsniveau bij werken met reprotoxische stoffen? Dan gelden dezelfde regels als voor stoffen waarvan duidelijk is dat er geen veilige maximale waarde is. Dan is het wettelijk verplicht om de eerder benoemde STOP strategie te hanteren, om de blootstelling te beperken tot het minimum.

Maakt men binnen de organisatie gebruik van CMR stoffen? Dan is het wettelijk verplicht om de STOP strategie voor CMR stoffen te hanteren. Wanneer het niet mogelijk is om een CMR stof te vervangen dient de werkgever een aanvullende CMR registratie bij te houden op medewerkersniveau. Deze gegevens dient de werkgever, zoals eerder benoemd tot 40 jaar na beëindiging van de blootstelling te bewaren. Met de recentelijke wijziging geldt dit nu dus ook voor reprotoxische stoffen op de werkplek.

Met behulp van de applicaties SOFOS 360 en Chemwatch is het mogelijk om het register automatisch te controleren op aanwezigheid van CMR stoffen. Dit allemaal op basis van de SZW lijst. Is er sprake van een update? Dan zorgen wij ervoor dat deze update direct voor je wordt verwerkt in beide applicaties. Hiermee kun je veel tijd besparen, omdat het niet langer nodig is om bij elke update de Safety Data Sheets te controleren (op basis van CAS nummer) op aanwezigheid van CMR stoffen.

Meer weten over de mogelijkheden van SOFOS 360 en/of Chemwatch om het register up-to-date te houden? Neem dan gerust contact met ons op via info@itis.nl voor meer informatie.